konkurs SARP nr 872
projekt pomnika upamiętniającego „Społeczny Protest Grudnia 1970 roku” w Szczecinie.
SARP COMPETITION # 872
MONUMENT TO THE VICTIMS OF THE DECEMBER 1970 MASSACRE IN SZCZECIN, POLAND
Autorzy uważają, że istotna rolą współczesnego pomnika jest ukazanie procesu historycznego poprzez kompozycje, co ma umożliwić wielowarstwowy odbiór oraz co nie jest w tym przypadku bez znaczenia, spełnić swoją rolę edukacyjną. Temu celowi służy przedstawiona idea pomnika liniowego. Idea pomnika liniowego jest wynikiem analizy zastanego kontekstu urbanistycznego oraz przedstawionego w nagrodzonej pracy konkursowej w konkursie na trzy place rozwiązania docelowego. Klarowna i prosta kompozycja ma za zadanie prawidłowe funkcjonowanie pomnika w stanie obecnym ale również w układzie docelowym. Kompozycja ta opiera się z jednej strony o w rozumieniu autorów istotny element kompozycyjny jakim jest dwustuletni platanu, drugiej strony zaś kontrapunktem dla tego pomnika przyrody jest horyzontalne zejście z „placu filharmonii’ w przestrzeń pomnika. Pomnik składa się z trzech podstawowych przestrzeni: · ekspozycji · bramy pamięci · przestrzeni kontemplacji
Przestrzeń ekspozycyjna
Przestrzeń ekspozycyjna zawarta jest pomiędzy strefą wejścia prowadzącą ze skweru będącego w przyszłości „placem filharmonii” a „bramą pamięci”, która jest głównym elementem założenia, upamiętniającego „Społeczny Protest Grudnia 1970 roku” w Szczecinie związku planowaną budową przejść podziemnych na kierunku północ południe proponuje się stworzenie podziemnej ekspozycji związanej z wydarzeniami z roku 1970, której celem jest wzbogacenie wiedzy obserwatora przed wprowadzeniem go w przestrzeń kontemplacji poświęconą już ściśle upamiętnieniu konkretnych ofiar tamtych wydarzeń. Proponuje się dodatkowo wprowadzić przejście podziemne w kierunku placu filharmonii. Forma strefy wejścia od strony „placu filharmonii” przyjęta jest zgodnie z proponowaną lokalizacją budynku filharmonii. Autorzy uważają za celowe rozważenie możliwości powiązania funkcjonalnego lub formalnego projektowanej w przyszłości filharmonii z wejściem do przestrzeni ekspozycyjnej projektowanego „Pomnika liniowego”.
Brama pamięci
„Brama pamięci” jest centralnym punktem założenia memorialnego. W swoim wyrazie formalnym nawiązuje do łuków triumfalnych jako sposobu upamiętniania ważnych wydarzeń historycznych. Jest także kadrem przed ,którym z jednej strony rozciąga się Plac Solidarności- miejsce gdzie w części rozgrywały się tragiczne wydarzenia z drugiej strony na zamknięciu „strefy kontemplacji” w kadrze pojawia się 200 letni platan klonolistny będący symbolem nadziei. W przestrzeni „bramy nadziei” zlokalizowane są monumentalne schody zwieńczone mównicą , którą będzie można wykorzystywać w czasie rocznicowych uroczystości. Brama wykonana jest w konstrukcji stalowej dla wykończenia użyto blach ocynkowanych a dla wykończenia konstrukcji krzyża blach mosiężnych.
Przestrzeń kontemplacji
Przestrzeń kontemplacji rozciąga się pomiędzy „Bramą Pamięci” a „Plateau Nadziei”. Pomiędzy tymi dwoma elementami rozpięty jest „most kontemplacji”. Pokonując przestrzeń mostem pomiędzy tymi dwoma elementami mijamy kamienie pamięci poświęcone każdej z ofiar tamtych wydarzeń indywidualnie. Kamienie te zanurzone są w wodzie, wprowadzającej do całości założenia element transcendentny sprowadzając niebo na ziemie. Symboliczność wody wyrażona jest również jej głębokością 2-3 cm powyżej dna wykonanego z białego gresu. Na każdym z Kamieni proponuje się umieścić Imię i Nazwisko poległego, datę jego urodzin i śmierci. Kamienie wykonane zostana z czarnego granitu.
2. Opis rozwiązania urbanistycznego
Projekt zgodnie z swoją ideą zakłada rozwiązanie linearne na osi Trasy Zamkowej im. Józefa Piłsudskiego z jedna dominantą , którą stanowi „brama pamięci”. „Brama pamięci” ma 14.6 m wysokości licząc od poziomu terenu i ok 18 m licząc od poziomu +-0.00 który przyjęty został na rzędnej 18.19 mnp. Wysokość projektowanej bramy utrzymuje się więc w gabarycie urbanistycznym otaczającej zabudowy. Zaproponowana oś kompozycyjna zgodna jest z zaleceniami wynikającymi z rozszczygnięcia konkursu SARP na trzy place. W okresie przejsciowym do czasu zrealizowania omówionej koncepcji przewiduje się użytkowanie skweru (przyszłego palcu Filharmonii) jako miejsca mniejszych zgromadzeń, w przypadku większych przewiduje się zamknięcie okresowe trasy zamkowej. Pozostałe elementy założenia mają charakter indywidualny i nie są przeznaczone do masowych uroczystości a służyć mają indywidualnej edukacji i kontemplacji. Po wybudowaniu Filharmonii z kolei zadaniem elementów pomnika zlokalizowanych obecnie na skwerze jest „przeniesienie” widzów z przestrzeni „placu filharmonii” do części prezentacyjnej a następnie kontemplacyjnej równoważąc w ten sposób jego peryferyjne w stosunku do Filharmonii położenie. Rozwiązania urbanistyczne przedstawione są na modelu fizycznym w skali 1:250 i na modelu komputerowym.
3. Opis rozwiązania komunikacyjnego.
Jak już wzmiankowano powyżej projekt u swych podstaw uwzględnia proces przekształceń otaczającej przestrzeni generalnie wyróżniając dwa etapy: Do czasu realizacji filharmonii i po jej realizacji. W pierwszym etapie: Do czasu wykonywania przejść podziemnych przewiduje się zasadniczo utrzymanie obecnej organizacji ruchu pieszego i kołowego i wykonanie jedynie następujących elementów „pomnika liniowego”: · bramy pamięci · przestrzeni kontemplacji · platana · plateau nadziei Po realizacji przejść podziemnych w ostatni etapie przewiduje się wykonanie rampy ewentualnie inne powiązanie pod powierzchnią jezdni z budynkiem filharmonii. Tak jak przedstawiono na rysunkach usytuowanie wejść do przejść podziemnych nie narusza żadnego z wariantów organizacji ruchu na powierzchni. W czasie wykonywania przejść podziemnych proponuje się wykonanie przestrzeni prezentacji jako części przejść podziemnych oraz rampy
4.Opis rozwiązań techniczno - materiałowych.
Strefa wystawiennicza oraz strefa kontemplacji wykonane są z żelbetu w kolorze naturalnym wylewanego w szalunkach Peri (bonie 0.6m x1.5 m) , natomiast „brama pamięci” wykonana jest w konstrukcji stalowej podobnie jak krzyż. Pierwsza z blachy ocynkowanej a drugi z blachy mosiężnej. Kamienie pamięci to elementy z czarnego granitu zanurzone w wodzie 2-3 cm, Rozwiązania materiałowe przedstawione są na modelu komputerowym.
Kazimierz Butelski